Chống lạm thu đầu năm học: Cần thay thế hiệu trưởng để xảy ra lạm thu

- Lạm thu đầu năm học luôn là nỗi ám ảnh của các bậc phụ huynh trong những năm gần đây, những khoản tiền xã hội hóa, quỹ, tự nguyện… của Ban phụ huynh đã trở thành cánh tay nối dài của nhà trường để thu các khoản gây bức xúc. Nhiều ý kiến cho rằng, đã đến lúc cần siết chặt quản lý hoạt động của Ban phụ huynh, thậm chí là bãi bỏ hoàn toàn.

Ai “trợ giúp” cho lạm thu?

Năm học 2017-2018 mới chỉ diễn ra được vỏn vẹn 3 tuần, song câu chuyện lùm xùm về tiền trường khiến ngành giáo dục đau đầu, bởi không chỉ ở các thành phố lớn mà các trường khu vực nông thôn cũng xảy ra tình trạng phụ huynh phản đối thu tiền, thậm chí tố giác nhà trường thu các khoản tiền vô lý, áp đặt phụ huynh phải đóng. Một trong những “điểm nóng” về lạm thu trong năm học này tiếp tục được “truy” nguyên nhân đó chính là các khoản xã hội hóa, khoản tự nguyện dưới danh nghĩa Ban phụ huynh đứng ra thu, chi.

Chị Loan, có con học trường mầm non công lập tại huyện Vĩnh Bảo (Hải Phòng) bức xúc kể: “Đầu năm học, ngoài các khoản thu bắt buộc còn có các khoản vô lý khác như: Lắp đặt điều hòa, camera, cải tạo cây xanh, sân trường... Mỗi học sinh đều phải đóng góp dưới hình thức “bổ đầu” cho các khoản tiền này. Trong khi đó, đã có tiền hỗ trợ cơ sở vật chất bán trú (200.000đồng/năm), sao lại phải đóng các khoản khác để phục vụ lớp học như vậy? Cô giáo có nói là các khoản này Ban phụ huynh mỗi lớp một đại diện họp với trường để thống nhất thu, nhưng tôi thấy rất hình thức và ép buộc chúng tôi phải đóng”.

Cùng chung nỗi bất bình, trong thư gửi đến Tòa soạn Báo GĐ&XH, một phụ huynh có con học lớp 4 tại Trường Tiểu học S.C (TPHCM) có viết: “Ngày 17/9, tôi đi họp phụ huynh cho con, được thông báo các khoản thu bất hợp lý như sau: Phòng học được hội phụ huynh đồng ý lắp máy lạnh nhưng cô hiệu trưởng đề nghị thu 3.000đ/kw điện; Để nhìn lớp mới, đề nghị trích quỹ thu của phụ huynh sơn lại lớp học; Đề nghị đóng góp làm dù che sân trường (tôi không đồng ý vì dù che cũ vẫn sử dụng được); Tiền tổ chức kỹ năng sống 20.000đồng/năm. Ngoài ra, đồng phục thể dục của học sinh giá thì gấp đôi ở ngoài”.

Mới đây, thanh tra Bộ GD&ĐT đã làm rõ nhiều khoản thu sai quy định tại 4 trường học, cụ thể: Trường Tiểu học Uy Nỗ (ở Đông Anh, Hà Nội) thu tiền máy chiếu (500.000đồng/HS) quy định mức thu và tổ chực thực hiện không đúng. Trường Tiểu học Đại Cương (An Dương, Hải Phòng) huy động lắp đặt hệ thống điện, đèn và quạt cho khu nhà mới và bàn ghế cho cho sinh lớp 1: Hơn 228 triệu đồng, vận động hỗ trợ ủng hộ 500.000đồng/HS... Đây là các khoản thu trường đã quy định mức thu và tổ thực hiện thu không đúng.

Cần thay thế hiệu trưởng thiếu năng lực?

Để xảy ra lạm thu, bên cạnh sự “sáng tạo” của lãnh đạo nhà trường, có thể thấy rằng “trợ thủ” cho lạm thu ở một số nơi đó chính là Ban đại diện cha mẹ phụ huynh với những khoản thu - chi sai quy định. Mới đây, cho rằng lạm thu diễn ra trong trường học núp bóng danh nghĩa Ban đại diện cha mẹ học sinh, ông Võ Quốc Bình (sinh sống tại TPHCM) - phụ huynh học sinh đã gửi đơn tới Văn phòng Chính phủ kiến nghị dẹp bỏ hội phụ huynh. Thông tin này đã nổ ra nhiều cuộc tranh luận trên mạng xã hội, rất nhiều người đồng tình với đề xuất này.

Lý do mà phụ huynh nêu trên đề xuất là bởi hiện nay đang có hai con học lớp 3 và lớp 8 tại TPHCM. Trước đó, phụ huynh này có nhận được thư ngỏ của Ban đại diện cha mẹ học sinh lớp 3 hỏi về xin ý kiến phụ huynh đóng góp khoản thu tự nguyện là tiền lót sàn gỗ lớp học. Ông Bình đã thẳng thắn phản hồi: “Không đồng ý. Hội phụ huynh học sinh chứ không phải hội phụ thu học sinh hay hội họa sĩ. Tiền cơ sở vật chất hàng năm đâu?”. Theo phụ huynh này, cứ mỗi dịp đầu năm học mới, gia đình lại bức xúc và mệt mỏi với các khoản tự nguyện vô lý từ Ban đại diện cha mẹ học sinh như: điều hòa, lát sàn gỗ…

Về vấn đề lạm thu trường học, ông Trần Tú Khánh, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính (Bộ GD&ĐT) cho rằng, lạm thu đầu năm học năm nào cũng tái diễn với những mức độ và hình thức khác nhau, trong đó có nhiều hoạt động biến tướng trên danh nghĩa ¬¬¬¬“tự nguyện” hay thu các khoản thu ngoài quy định. Cũng theo ông Khánh, để diễn ra những sự việc lạm thu có trách nhiệm của người đứng đầu cơ sở giáo dục và ngành giáo dục địa phương. Phụ huynh và hội cha mẹ học sinh, do chưa biết và hiểu rõ các quy định trong Điều lệ hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh nên đã “vô tình” để xảy ra hiện tượng lạm thu.

Đề xuất biện pháp phòng chống lạm thu đầu năm học, TS Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội Khoa học, Tâm lý giáo dục Hà Nội cho biết: “Theo tôi, lãnh đạo nhà trường phải có trách nhiệm về các khoản thu trong trường, phải giải trình các khoản. Nếu không đủ năng lực, không giải trình các khoản đúng quy định thì phải thay thế bằng người khác. Bên cạnh đó, để xảy ra lạm thu không thể “đá bóng” trách nhiệm hết cho Ban đại diện phụ huynh. Chính quyền địa phương phải nâng cao vai trò giám sát, xử lý nghiêm hiệu trưởng nếu để xảy ra lạm thu. Ban đại diện cha mẹ học sinh phải thực sự hoạt động vì quyền lợi của học sinh, chứ không phải vì quyền lợi của hiệu trưởng”.

“Thời gian tới, cùng với những văn bản chỉ đạo, hướng dẫn về tài chính, thu chi trong các cơ sở giáo dục, Bộ GD&ĐT cũng sẽ tăng cường hoạt động thanh kiểm tra tại các địa phương để kịp thời chấn chỉnh, kiến nghị xử lý những sai phạm (nếu có). Việc xử lý vi phạm đòi hỏi trách nhiệm của chính địa phương phải được nâng cao hơn nữa, mạnh dạn kỷ luật nghiêm những người đứng đầu cơ sở vi phạm. Ngoài ra, cần tuyên truyền cho cha mẹ học sinh, Ban đại diện cha mẹ học sinh, giáo viên hiểu rõ Điều lệ cha mẹ học sinh, từ đó thực hiện cho tốt”.

Ông Trần Tú Khánh (Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính, Bộ GD&ĐT)

Quang Anh