Sau nhiều vụ việc bạo hành trẻ em rất thương tâm, mãi đến gần đây vấn đề quản lý nhà trẻ, nhóm trẻ tư thục mới được đặt ra một cách ráo riết. Cần làm gì để vừa khuyến khích được tư nhân tham gia cung cấp dịch vụ thiết yếu này, vừa quản lý được chất lượng chăm sóc trẻ mầm non đã trở thành những đòi hỏi cấp bách.
Sau "siết chặt" là gì?
Cuộc họp đầu năm 2014 do Thành ủy TP Hồ Chí Minh triệu tập mới đây (7-2) liên quan đến công tác giáo dục trẻ mầm non đã nói lên tính cấp bách của vấn đề. Tại sao có sự quan tâm đặc biệt như vậy vào lúc này? Có loe không ai không biết đến những sự cố đáng buồn xảy ra dồn dập trong năm 2013, mà đỉnh điểm là vụ bạo hành trẻ em tại một nhà trẻ tư nhân ở quận Thủ Đức.
Cũng tại cuộc họp này, Văn phòng Thành ủy đã đưa ra những con số đáng giật mình: Trên địa bàn TP Hồ Chí Minh hiện có 1.028 nhóm, lớp trường nhận trông giữ trẻ không phép; 1.060 giáo viên, bảo mẫu, người giữ trẻ tại các nhóm lớp, trường tư thục không phép, trong đó 337 người có trình độ thấp, không có chuyên môn, không qua trường lớp đào tạo. Một mục tiêu quan trọng của thành phố trong thời gian tới là tập trung "giải quyết" các đối tượng này.
Đây có thể là một tin mừng, cho thấy các cấp quản lý đang bắt đầu quan tâm nhiều hơn đến một vấn đề đã bị bỏ lơ quá lâu. Nhưng nhìn ở góc độ khác, nó phản ánh một khuynh hướng đáng lo ngại, đó là: đổ lỗi hoàn toàn cho các nhà trẻ, nhóm trẻ tư nhân. Đọc lại các thông tin trên báo chí, truyền thông và dư luận xã hội, ta thấy rất nhiều lời lên án đối với những người vi phạm: Tham lợi nên không đầu tư cho các điều kiện vệ sinh và an toàn của trẻ; sử dụng những cô nuôi dạy trẻ chưa qua đào tạo và thiếu trình độ để tiết kiệm chi phí; thiếu hiểu biết, thiếu trách nhiệm, cố tình vi phạm pháp luật khi hoạt động chui và hoàn toàn không đăng ký với địa phương, v.v. và v.v.
Những nhận định đó không sai, nhưng chưa đủ. Để những sự việc đau lòng như vậy xảy ra cho trẻ em, loe nào ngành giáo dục, y tế, các đoàn thể, địa phương, gia đình và cộng đồng lại vô can?
Nếu chỉ tập trung xử lý vi phạm, hệ quả tất yếu sẽ là tăng cường kiểm tra, thu hồi giấy phép, đóng cửa các nhà trẻ, nhóm trẻ không đạt yêu cầu, và thậm chí không cho phép tư nhân hoạt động trong lĩnh vực chăm sóc trẻ mầm non.
Cũng tốt, nếu Nhà nước có thể cung cấp đầy đủ dịch vụ chăm sóc trẻ mầm non công lập đến mọi người, như đang xảy ra tại một vài quốc gia ở Bắc Âu với dân số vài triệu người và một nền kinh tế phát triển. Nhưng tuyệt đại đa số các quốc gia khác, kể cả những nước có nền kinh tế hàng đầu thế giới như Mỹ, Nhật Bản... vẫn tồn tại các trường lớp mầm non tư thục hoạt động song hành với hệ thống công lập. Vấn đề dường như không phải là cho phép hay không cho phép tư nhân chăm sóc, giáo dục trẻ mầm non, mà là quản lý như thế nào để có được kết quả tốt nhất?
Đi tìm câu trả lời khác
Trở lại cuộc họp quan trọng đầu năm của TP Hồ Chí Minh đã nêu, chỉ thấy lời hứa siết chặt quản lý và cung cấp thêm nhà trẻ công lập. Ngoài ra, không rõ kế hoạch cụ thể như thế nào, hay vẫn sẽ chỉ là những kế hoạch trên giấy?
Có thể các nhà quản lý đang lúng túng do chính cách nhìn nhận về những bất cập và sai phạm của trường lớp mầm non tư thục. Bởi loe, nhiều khi do đứng ngoài cuộc, họ đã không thấy được chính mình cũng là đối tác tích cực để cùng với khối công lập thực hiện nhiệm vụ nặng nề của giáo dục mầm non?
Trong khi chờ câu trả lời, chúng ta cùng tham khảo câu trả lời đã tồn tại ở một quốc gia lân cận trong khu vực.
Báo cáo của Văn phòng UNESCO tại Băng-cốc kết hợp với Quỹ Nhi đồng của Liên hợp quốc được viết vào năm 2012 đã phân tích những thách thức trong việc chăm sóc giáo dục trẻ em của các nước đang phát triển như Việt Nam, Thái-lan, Pa-ki-xtan,... để từ đó đưa ra những khuyến nghị phù hợp, dựa trên năm vấn đề cốt lõi: Một, chính sách toàn diện; hai, ưu tiên cho các đối tượng "thiệt thòi"; ba, chăm sóc và giáo dục toàn diện trẻ mầm non; bốn, các tiêu chuẩn, quy định, hướng dẫn, và hoạt động bồi dưỡng - phát triển năng lực giáo viên; năm, yêu cầu về chất lượng kèm cơ chế hỗ trợ, giám sát và rà soát thường xuyên, với sự tham gia của tất cả các bên liên quan.
Những vấn đề cốt lõi nêu trên thể hiện một quan điểm toàn diện, với các yếu tố cần quan tâm của một hệ thống chăm sóc giáo dục trẻ mầm non, từ đó các thiếu sót, bất cập của hệ thống đã lộ rõ. Chúng ta có "chính sách" nhưng chỉ ở mức độ vĩ mô, không được cụ thể hóa thành những chỉ tiêu và giải pháp khả thi; chưa quan tâm đủ đến những người nhập cư và những địa bàn có tập trung nhiều công nhân và người lao động; chưa có quan điểm toàn diện trong việc chăm sóc trẻ mầm non khi quy định chỉ có ngành giáo dục là chịu trách nhiệm về chất lượng giáo dục mầm non; các tiêu chuẩn và quy định còn khá sơ sài; và chúng ta rất ít quan tâm bồi dưỡng, phát triển năng lực thường xuyên cho đội ngũ giáo viên mầm non, nhất là khu vực ngoài công lập; và cuối cùng, là thiếu những cơ chế bảo đảm chất lượng đối với giáo dục mầm non, trong khi bỏ quá nhiều thời gian vào những báo cáo mang nặng tính hình thức như các phong trào thi đua, các kỳ thao diễn,... danh mục nói trên còn có thể kéo dài thêm nhiều nữa.
Để bổ sung và sửa chữa những thiếu sót, bất cập vừa được chỉ ra đòi hỏi nhiều thời gian và đặc biệt là nguồn lực vốn không dồi dào của một nước đang phát triển như Việt Nam.
Xã hội hóa giáo dục, một chủ trương ra đời rất sớm và rất sáng suốt của ngành giáo dục có loe lại một lần nữa là câu trả lời cho vấn đề chăm sóc giáo dục trẻ mầm non. Thay vì sử dụng toàn bộ ngân sách hạn hẹp để cung cấp đủ nhà trẻ công lập tại các địa phương (trong đó có các khu công nghiệp), đào tạo đủ giáo viên mầm non để cung cấp cho các trường mầm non công lập, cần có quy định trách nhiệm xây dựng nhà trẻ cho các công ty, xí nghiệp tư nhân, nhất là khu vực có đầu tư nước ngoài; khuyến khích, hỗ trợ, đào tạo bồi dưỡng (có thể thu phí một phần) cho lực lượng giáo viên mầm non ngoài công lập, thậm chí hỗ trợ về tài chính, cho tư nhân thực hiện dịch vụ chăm sóc trẻ mầm non; và tất nhiên, tăng cường quản lý, giám sát và kiểm định chất lượng các trường lớp mầm non không phân biệt công hay tư.
Cùng với quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa đang diễn ra thì nhu cầu về dịch vụ chăm sóc trẻ em, vốn đã quá tải với hệ thống công lập, đang ngày càng gia tăng. Công nhân, người lao động nghèo vẫn đang mỏi mòn mong đợi có nhà trẻ tại nơi làm việc, nơi cư trú để không phải gửi con em vào những cơ sở tư nhân, không thể yên tâm.
*-*
Câu chuyện giáo dục: Những câu chuyện có thật về giáo dục đương đại. Bạn có câu chuyện về giáo dục, hãy gửi tới: schoolnetviet2@gmail.com Nếu copy sang trang khác, vui lòng ghi rõ nguồn bài viết hoặc gắn link bài viết.
0 comments:
Post a Comment