Bể xương người trong hang núi giữa lòng Hà Nội: Phần II. Từ áng thư tịch cổ (Kỳ 1)

Bề xương người trong hang Cắc cớ

Nhìn dòng chữ "Bàn thờ tương quân Lữ Gia" được viết một cách nguệch ngoạc gắn vào mặt trước bể xương khiến chúng tôi không khỏi chạnh lòng. Nó khác hẳn những chốn thâm nghiêm của những nơi thờ tự.  Khi hỏi người dân nơi đây "Tướng quân Lữ Gia" có từ thời nào và những người chết ở đây chết như thế nào thì chỉ nhận được cái lắc đầu. Họ cũng không biết tướng quân Lữ Gia là ai.

Ngay dòng chữ "Bàn thờ tướng quân Lữ Gia" cũng đã làm chúng tôi thắc mắc. Rõ ràng, bể xương có tới hàng ngàn bộ xương nhưng sao chỉ ghi mỗi "Tướng quân" mà không ghi chữ "Nghĩa quân" hoặc một dòng chữ khác chỉ số nhiều - nhiều bộ xương? Phải chẳng vì chưa rõ xương người trong hang Cắc cớ có từ bao giờ nên người dân nơi đây chỉ ghi lại theo lời kể của một số người bán nước, và đây cũng là một lời nhắc nhở hậu thế tiếp tục tìm hiểu? Và tại sao những bộ xương cứ tồn tại ở đó mà không ai gom nhặt, thờ cúng? Để cách đây 70 năm mới có cuộc thu gom xương rồi dồn vào 1 bể như vậy?

Bể xương người trong hang núi giữa lòng Hà Nội: Phần I - Giới thiệu

Tướng quân Lữ Gia là ai? 

Tài liệu đầu tiên chúng tôi tìm kiếm để tìm hiểu về "Tướng quân Lữ Gia" là cuốn Đại Việt Sử ký toàn thư được dịch từ bản in theo ván khắc năm Chính Hoà thứ 18, 1697.

Đại Việt sử ký toàn thư, Ngoại Kỷ Toàn Thư quyển 2 có ghi Lữ Gia bắt đầu giữ chức Thái phó năm Đinh Tỵ (124 Trước Công nguyên, Hán Nguyên Sóc năm thứ 5) từ thời vua Minh Vương, (Con trưởng của vua Văn Vương, Minh Vương có tên húy là Anh Tề, ở ngôi 12 năm). 

Minh Vương có thời gian làm con tin cho nhà Hán ở Trường An, lấy vợ là Cù Thị người Hán, sau lập Cù Thị làm hoàng hậu. Trước kia, Cù Thị chưa lấy Minh Vương, đã từng thông dâm với An Quốc Thiếu Quý người Bá Lăng.

Minh Vương mất, con lên ngôi và ở ngôi được 1 năm, hiệu Ai Vương. 

Năm ấy nhà Hán sai An Quốc Thiếu Quý sang dụ vua và thái hậu vào chầu, như đối với các chư hầu ở trong, lại sai biện sĩ là bọn Gián nghị đại phu Chung Quân tuyên dụ, dũng sĩ là bọn Ngụy Thần giúp việc, vệ úy Lộ Bác Đức đem quân đóng ở Quế Dương để đợi sứ giả. Khi ấy vua còn ít tuổi, Cù hậu là người Hán, Thiếu Quý đến, lại tư thông. Người nước biết, phần nhiều không theo thái hậu. 

Thái hậu sợ loạn nổi, muốn dựa uy nhà Hán, nhiều lần khuyên vua và các quan xin nội phụ nhà Hán. [13b] Bèn nhờ sứ nhà Hán dâng thư, xin theo như các chư hầu ở trong, cứ 3 năm một lần vào chầu, triệt bỏ cửa quan ở biên giới. Vua Hán bằng lòng, ban cho vua và Thừa tướng Lữ Gia ấn bằng bạc và các ấn nội sử, trung úy, thái phó, còn các chức khác được tự đặt lấy. 

Kỷ Tỵ, năm thứ 1 [112 TCN], (Hán Nguyên Đỉnh năm thứ 5). Vua và thái hậu đã sửa soạn hành trang lễ vật quý giá để vào chầu. Bấy giờ Tể Tướng Lữ Gia tuổi đã nhiều, làm tướng trải ba triều, người trong họ làm trưởng lại đến hơn 7 chục người, con trai đều lấy con gái vua, con gái đều gả cho con em vua và người tôn thất, cùng thông gia với Tần Vương ở quận Thương Ngô, trong nước rất được lòng dân hơn cả vua. Gia nhiều lần dâng thư can vua, vua không nghe, nhân thế có lòng muốn làm phản, thường cáo ốm không tiếp sứ giả nhà Hán. Các sứ giả nhà Hán đều chú ý đến Gia, nhưng thế chưa thể giết được. Vua và thái hậu cũng sợ bọn Gia khởi sự trước, muốn nhờ sứ giả nhà Hán trù mưu giết bọn Gia. Bèn đặt tiệc rượu mời sứ giả đến dự, các đại thần đều ngồi hầu rượu. Em Gia làm tướng, đem quân đóng ở ngoài cung. Tiệc rượu mới bắt đầu, thái hậu bảo Gia rằng: "Nam Việt nội thuộc [Trung Quốc] là điều lợi cho nước, thế mà tướng quân lại cho là bất tiện là tại sao?", cốt để chọc tức sứ giả. Sứ giả còn đương hồ nghi, chần chừ chưa dám làm gì. Gia thấy tai mắt họ có vẻ khác thường, lập tức đứng dậy đi ra. Thái hậu giận, muốn lấy giáo đâm Gia, vua ngăn lại. Gia bèn ra chia lấy quân lính của em dẫn về nhà, cáo ốm không chịu gặp vua và sứ giả, ngầm cùng các đại thần mưu làm loạn. Vua vốn không có ý giết Gia, Gia cũng biết thế, vì vậy đến mấy tháng không hành động gì. Thái hậu muốn một mình giết Gia nhưng sức không làm nổi. 

Vua Hán nghe tin Gia không nghe mệnh, mà vua và thái hậu thì cô lập, yếu ớt không chế ngự nổi, sứ giả thì nhút nhát không quyết đoán, lại thấy vua và thái hậu đã nội phụ rồi, chỉ một mình Lữ Gia làm loạn, không đáng dấy quân, muốn sai Trang Sâm đem 2 nghìn người sang sứ. Trang Sâm nói: "Lấy sự hòa hiếu mà sang, thì vài người cũng đủ, lấy vũ lực mà sang, thì 2 nghìn người không làm gì được". Sâm từ chối không nhận. Vua Hán bèn bãi chức Sâm. 

Tướng Tế Bắc cũ là Hàn Thiên Thu hăng hái nói: "Một nước Việt cỏn con, lại có vương và thái hậu làm nội ứng, chỉ một mình thừa tướng Lữ Gia làm loạn, xin cấp cho 3 trăm dũng sĩ, thế nào cũng chém được Gia về báo". Bấy giờ nhà Hán sai Thiên Thu và em Cù thái hậu là Cù Lạc đem 2 nghìn người tiến vào đất Việt. Lữ Gia bèn hạ lệnh cho trong nước rằng: "Vua còn nhỏ tuổi, thái hậu vốn là người Hán, lại cùng với sứ giả nhà Hán dâm loạn, chuyên ý muốn nội phụ với nhà Hán, đem hết [15a] đồ châu báu của Tiên Vương dâng cho nhà Hán để nịnh bợ, đem theo nhiều người đến Trường An rồi bắt bán cho người ta làm đầy tớ, chỉ nghĩ mối lợi một thời, không đoái gì đến xã tắc họ Triệu và lo kế muôn đời". Bèn cùng với em đem quân đánh, giết vua và thái hậu, cùng tất cả bọn sứ giả nhà Hán, rồi sai người đi báo cho Tần Vương ở Thương Ngô và các quận ấp, lập con trưởng của Minh Vương là Thuật Dương hầu Kiến Đức làm vua. 

Bấy giờ, mùa đông, tháng 11, Tể tướng Lữ Gia đã lập vua lên ngôi, mà quân của Hàn Thiên Thu đã vào cõi, đánh phá một vài ấp nhỏ. Gia bèn mở một đường thẳng để cấp lương cho quân, [khi quân nhà Hán] đến còn cách Phiên Ngung 40 dặm, thì Gia xuất quân đánh, giết được bọn Thiên Thu. Sai người đem sứ tiết của nhà Hán cho vào trong hòm để trên núi Tái Thượng (tức là đèo Đại Dũ) dùng lời khéo để tạ tội, một mặt phát binh giữ chỗ hiểm yếu. Vua Hán nghe tin, sai Phục ba tướng quân Lộ Bác Đức xuất phát từ Quế Dương, Lâu thuyền tướng quân Dương Bộc xuất phát từ Dự Chương, Qua Thuyền tướng quân Nghiêm (sử chép thiếu họ) xuất phát từ Linh Lăng, Hạ lại tướng quân Giáp (sử chép thiếu họ) đem quân xuống Thương Ngô, Trì Nghĩa hầu Quý (sử chép thiếu họ) đem quân Dạ Lang xuống sông Tường Kha, đều hội cả ở Phiên Ngung.

Canh Ngọ, năm thứ 1 [111 TCN], (Hán Nguyên Đỉnh năm thứ 6). Mùa đông, Dương Bộc nhà Hán đem 9 nghìn tinh binh hãm Tầm Hiệp, phá Thạch Môn (Lữ Gia chất đá giữa sông gọi là Thạch Môn) lấy được thuyền thóc của ta kéo luôn cả các thuyền ấy đi, đem mấy vạn người đợi Phục ba tướng quân Lộ Bác Đức.

Bác Đức nói vì đường xa nên chậm, rồi cùng với Lâu thuyền tướng quân hội quân tiến đến Phiên Ngung. Bấy giờ [Lộ Bác Đức] có hơn 1 nghìn người cùng tiến [với quân Dương Bộc]. Dương Bộc đi trước đến Phiên Ngung. Vua và Lữ Gia cùng giữ thành. Dương Bộc tự chọn chỗ thuận tiện đóng ở mặt đông nam; Lộ Bác Đức đóng ở mặt tây bắc. Vừa chập tối, Dương Bộc đánh bại [quân Triệu], phóng lửa đốt thành. Bác Đức không biết quân trong thành nhiều hay ít bèn đóng doanh, sai sứ chiêu dụ. Kẻ nào ra hàng đều cho ấn thao và tha cho về để chiêu dụ nhau. Lâu thuyền tướng quân Dương Bộc cố sức đánh, đuổi quân Triệu chạy ngược vào dinh quân của Lộ Bác Đức. Đến tờ mờ sáng thì trong thành đầu hàng.

Vua và Gia cùng với vài trăm người, đang đêm chạy ra biển. Bác Đức lại hỏi những người đầu hàng biết chỗ ở của Gia, bèn sai người đuổi theo. Hiệu úy tư mã là Tô Hoằng bắt được vua, quan lang Việt là Đô Kê (có bản chép là Tôn Đô) bắt được Gia.

Tư liệu lịch sử này cho thấy Lữ Gia là một tể tướng, phò 3 đời vua và bị bắt sống ở vùng biển Đông vào năm Canh ngọ (Năm thứ 111 trước công nguyên, cách đây trơn 2100 năm). 

Khó có thể cho rằng, tướng quân Lữ Gia của thời kỳ này chết trong hang động Cắc cớ của núi Sài Sơn - Quốc Oai. 

Vậy Những bộ xương trong hang Cắc cớ có từ đâu? Có tài liệu lịch sử nào ghi chép chuyện này không? Mời các bạn theo dõi tiếp trong những bài sau trên Câu chuyện giáo dục.

(Còn tiếp)

Bài liên quan: 

Bể xương người trong hang núi giữa lòng Hà Nội: Phần I - Giới thiệu

-*-

*-*